De zomer blijft bij uitstek het seizoen om van de tuin te genieten! Maar geef toe, de voorbije jaren was het vaak te warm, te droog of te nat om optimaal van je tuin te genieten. En de komende jaren zal het niet verbeteren. Wetenschappers voorspellen nog meer hittegolven gekoppeld aan periodes van extreme droogte. Deze extreme droogtes zullen afgewisseld worden met periodes van extreme regenval. Dat is namelijk dé kern van de klimaatverandering: de extremen worden extremer.
Toch moeten jij en ik proberen om actie te ondernemen, al was het maar om het voor onszelf leefbaar te houden. Waar kan je dan beter beginnen dan in je eigen tuin of terras/balkon?
Groene schaduw
Je hoeft op een warme zomerdag maar door de stad te wandelen of in tuinen te kijken en je merkt dat de meeste mensen de schaduw van groen opzoeken. Groen boven het hoofd is een mooie en handige parasol en bovendien zorgt al dat groen ook voor gezonde en frisse lucht!
Volgens een Nederlandse studie (‘Groene stad’) heeft een volwassen boom een natuurlijk koelvermogen van 20 tot 30 kW. Dat komt overeen met ongeveer tien airco’s die zonder enige energie je tuin koelen.
Lui tuinieren is het nieuwe tuinieren
Doorheen de jaren zijn onze tuinen er echter almaar ‘netter’ beginnen uitzien: geen onkruid, kort gemaaid gazon, perfect ogende borders, enzovoort. Dit betekent uiteraard ook veel werk en dus veel tuinieren. Maar … tuinieren betekent per definitie ingrijpen en dus de natuur verstoren. Dat kan niet de bedoeling zijn. Zeker met de klimaatverandering is het belangrijk om te streven naar een natuurlijke tuin die een meerwaarde biedt voor de biodiversiteit en ons ook de nodige verkoeling brengt bij te warme (zomer)dagen en tegen een (wind)stootje kan.
Het nieuwe tuinieren kunnen we daarom omschrijven als lui tuinieren. Hierbij ligt de nadruk op het minimaliseren van je inspanningen en tijd. Een aantal voordelen van lui tuinieren op een rijtje:
- Tijdsbesparing: Lui tuinieren richt zich op het minimaliseren van onderhoud en het creëren van een tuin die weinig inspanning vereist.
- Duurzaamheid: Door bewust te kiezen voor planten en technieken die weinig onderhoud vragen, kan lui tuinieren bijdragen aan een meer duurzaam gebruik van natuurlijke hulpbronnen. Het omvat bijvoorbeeld het minimaliseren van watergebruik, het vermijden van chemische bestrijdingsmiddelen en het bevorderen van de biodiversiteit.
- Benutten van ecosystemen: Lui tuinieren benut zo optimaal mogelijk de natuurlijke processen en ecosystemen. Bijvoorbeeld: kiezen voor inheemse plantensoorten die minder afhankelijk zijn van kunstmatige input, zoals meststof en irrigatie. Je legt je focus ook op het samenwerken met de natuur, daardoor vergroot de veerkracht van de tuin en vermindert de afhankelijkheid van externe input.
Ook interesse gekregen om een luie tuinier te worden? Hierbij enkele tips om te starten met lui tuinieren:
- Stop met omploegen, verzorg de bodem: traditionele tuinders zijn veel tijd en energie kwijt aan het omspitten van hun tuin. Maar dat is helemaal niet nodig en werkt zelfs contraproductief. De bodem is een milieu dat wemelt van het leven, met micro-organismen als bacteriën, schimmels, enzovoort. Dat mag je niet zomaar omvergooien.
- Wees zuinig met water: water is essentieel voor het leven. Het is net zo kostbaar als de aarde of de lucht die we inademen. In de natuur heeft water een onvoorspelbaar karakter, want regen is niet gegarandeerd en beekjes kunnen opdrogen. Wees zuinig en geef dus niet zomaar water: kijk wanneer en waar water het meest nodig is. Geef ook enkel water op het juiste moment van de dag om verdamping te minimaliseren. Gebruik regentonnen om regenwater op te vangen en pas mulchen (bedekken van de bodem met organisch materiaal) toe om vochtverlies te verminderen.
- Kies voor inheemse planten: inheemse planten zijn aangepast aan de lokale omstandigheden en vereisen over het algemeen minder water, meststoffen en bestrijdingsmiddelen. Ze ondersteunen ook de biodiversiteit door het aantrekken van inheemse insecten, vogels en andere dieren.
- Vermijd het gebruik van synthetische of chemische bestrijdingsmiddelen: pesticiden zijn schadelijk voor de natuur, insecten, vogels en het bodemleven.
- Composteer organisch afval: zet keukenafval, tuinafval en bladeren om in compost. Compost voegt voedingsstoffen toe aan de bodem, vermindert de behoefte aan kunstmest en verbetert de bodemstructuur.
- Stimuleer de biodiversiteit: creëer een habitat voor verschillende dieren en insecten door het aanplanten van bloemen, het gebruiken van vogelhuisjes en het laten staan van dode, uitgebloeide planten en bloemen.
- Beheer tuinafval verstandig: probeer tuinafval zoveel mogelijk te verminderen en te hergebruiken. Gebruik bijvoorbeeld snoeiafval als mulch.
- Overweeg regeneratieve technieken: verdiep je in technieken zoals permacultuur. Deze benadering bevordert een veerkrachtige en productieve tuin waarbij het ecosysteem wordt nagebootst.
Door deze principes en praktijken toe te passen, creëer je een tuin die in harmonie is met het milieu, de biodiversiteit ondersteunt en de negatieve impact op het ecosysteem minimaliseert. En het vraagt minder tijd en werk. Win-win toch?
Wil je meer lezen over duurzaam of lui tuinieren of je hierin verder verdiepen? Deze boeken staan in onze boekenkast:
- Permacultuur – Tuinieren dichter bij de natuur van Andrew Mikolajski (uitgegeven bij Manteau)
- Zakboek voor de klimaattuin – Koele oases voor hete zomers van Marc Verachtert & Bart Verelst (uitgegeven bij Lannoo)
- Duurzaam tuinieren – De beste tuintips van Anne van Anne Wieggers (uitgegeven bij Volt)
- Duurzaam handboek voor de luie tuinier – In 10 stappen meer natuur in je tuin of op je balkon van Loethe Olthuis (uitgegeven bij Spectrum)